Programy edukacyjne w zakresie profilaktyki pożarowej

Pożar oraz inne niebezpieczeństwa spotykane w życiu codziennym, przewidywanie i przeciwdziałanie

Programy edukacyjne adresowane do dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych, realizowane w Łodzi od 1994 r.

W zabudowie każdego miasta lub gminy wiele budynków mieszkalnych jest wzniesionych ponad 100 lat temu. Zwarta zabudowa i palna konstrukcja tych obiektów, które stanowią przeważnie jedną strefę pożarową jest często powodem rozprzestrzeniania się pożaru. Jego skutki w takim przypadku mogą być tragiczne dla ludzi.

Od wielu lat działania profilaktyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej były podejmowane w odniesieniu do substancji budynku i jego instalacji. W tym celu było i jest tworzonych wiele norm prawnych regulujących zasady i sposoby zabezpieczenia obiektów przed pożarem lub wskazujących sposoby jego dostosowania. Analizując jednak statystykę pożarową (ilość ofiar śmiertelnych) oraz straty pożarowe trzeba wyciągnąć wniosek, iż powyższe działania powinny być uzupełnione inną formą profilaktyki.

W Urzędzie Miasta Łodzi w ramach przyjętego w 1994 r. „Systemu Profilaktyki Pożarowej” uznano za niezbędne wprowadzenie kilku „innych” form profilaktyki pożarowej uwzględniających m.in. naukę bezpiecznej ewakuacji ludzi. Realizując zamierzenie przystąpiono do wprowadzania w czterech etapach, programu edukacyjnego, adresowanego do dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców miasta, opracowanego przez pracowników Oddziału Profilaktyki Pożarowej Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miasta Łodzi. 
 


Realizacja zamierzeń edukacyjnych - etap I

Podstawowym założeniem projektu było podjęcie działań pozwalających na zminimalizowanie ilości ofiar pożarów wśród dzieci. W tym celu opracowano system edukacji obejmujący przekazywanie wiedzy na temat sposobów zapobiegania pożarom i prawidłowego zachowania się w przypadku bezpośredniego zagrożenia oraz premiowanie zainteresowania tematem. Program ten został wpisany w cykl zajęć szkolnych. Stąd jego adresatami są głównie dzieci i młodzież szkolna, która przeniesie nabytą wiedzę w życie dorosłe.

Projekt przyczynił się do podniesienia rangi problematyki bezpieczeństwa pożarowego, która stała się tematem powszechnie omawianym i w swojej formule atrakcyjnym dla dzieci. Przedstawiciele Wydziału Spraw Obywatelskich byli zapraszani, w celu jego prezentacji, na spotkania z przedstawicieli władz lokalnych miast województwa łódzkiego. Realizując założenia projektu w ramach poszerzenia bloku zajęć z „wychowania technicznego”, wprowadzono do łódzkich szkół tematykę bezpieczeństwa pożarowego. Edukacja w tym zakresie realizowana jest przez 600 przeszkolonych w tym celu nauczycieli. Materiał dydaktyczny do prowadzenia zajęć stanowią komiksy, które bezpłatnie otrzymują wszyscy uczniowie oraz filmy o podobnej tematyce. Uzupełnieniem zajęć są konkursy i imprezy sportowo-edukacyjne.

Jest to proces dydaktyczno-wychowawczy realizowany w oparciu o serie komiksów jako nośników przekazu wizualnego. Dzięki wyrazistości i sugestywności przekazu, komiksy stanowią nieoceniony materiał dydaktyczny, który czyni naukę przyjemną, gdyż uczy przez zabawę. Innowacyjność tego przedsięwzięcia ma także swój wymiar ekonomiczny - docieranie do świadomości jest najtańszą formą profilaktyki pożarowej.

Osiągnięte efekty

Podczas realizacji projektu w latach 1995 – 2004, z zasadami bezpieczeństwa i sposobami zapobiegania pożarom, zapoznano kilkaset tysięcy osób. Bezpośrednią edukacją w zakresie profilaktyki pożarowej objęto łącznie 197 szkół, w tym szkoły podstawowe, ponadpodstawowe, specjalne oraz przedszkola, pośrednio dorosłych mieszkańców miasta (rodziców i nauczycieli).

Doświadczenia łódzkie związane z edukacją dzieci i młodzieży w zakresie profilaktyki pożarowej przeniosło na własny grunt kilka miast. Dzieci i młodzież edukuje dorosłych. Przynosząc do domów komiksy wzbudza zainteresowanie rodziców tą tematyką.

Zainteresowanie dzieci profilaktyką pożarową zostało rozbudzone tak dalece, że na kanwie komiksów realizują przedstawienia teatralne, które nagrane na video stanowią znakomite uzupełnienie materiału edukacyjnego. Dzieci zaczęły nauczać właściwych zachowań inne dzieci. Także współpraca z Łódzkim ZHP przyczyniła się do popularyzacji treści zawartych w komiksach w 20 miejscowościach, w których harcerze mają swoje bazy.

Realizatorzy projektu

Projekt obecnie realizowany jest przez komórkę organizacyjną Urzędu Miasta Łodzi – Oddział Profilaktyki Pożarowej, usytuowany w Centrum Zarządzania Kryzysowego, we współpracy z Wydziałem Edukacji oraz dyrektorami i nauczycielami łódzkich szkół. 
 


Realizacja zamierzeń edukacyjnych - etap II

Celem II etapu było nauczanie dzieci niesłyszących, słabo słyszących i słabo widzących prawidłowego postępowania w przypadku zagrożenia zdrowia i życia przez pożar, a także metod zapobiegania pożarom.

Podczas pożaru szczególnie te dzieci są narażone na niebezpieczeństwo z nim związane, stąd też istniała pilna potrzeba edukowania w tym zakresie zwłaszcza dzieci słabo widzących, słabo słyszących i niesłyszących.

Realizując założenia projektu do ośrodków specjalnych w mieście wprowadzono serie komiksów dostosowanych w swej formie i treści do odbioru przez dzieci słabo widzące, słabo słyszące i niesłyszące. Temu celowi służą: większy format komiksów, czytelniejsze ilustracje, postacie rysunkowe posługujące się językiem migowym w celu wytłumaczenia trudnych i jeszcze nieznanych dziecku pojęć. Uzupełnieniem materiałów edukacyjnych są filmy z tłumaczeniem migowym.

Osiągnięte efekty

Przeprowadzona edukacja wywołała w poszczególnych ośrodkach dyskusję o konieczności wypracowania mechanizmów i sposobów powiadamiania dzieci niesłyszących, słabo słyszących i słabo widzących o konieczności przeprowadzenia natychmiastowej ewakuacji. Dzieci zostały przygotowane do prawidłowego zachowania w sytuacji zagrożenia pożarem oraz współpracy z ratownikami.

Realizatorzy

Projekt realizowany jest przez komórkę organizacyjną Urzędu Miasta Łodzi – Oddział Profilaktyki Pożarowej, usytuowany w Centrum Zarządzania Kryzysowego, we współpracy z dyrektorami i nauczycielami z łódzkich ośrodków specjalnych dla dzieci niesłyszących, słabo widzących, słabo słyszących. 
 


Realizacja zamierzeń edukacyjnych - etap III

Celem III etapu było dotarcie do świadomości ludzi z informacjami w podanymi przystępnej formie, o sposobach racjonalnego postępowania w przypadku powstania pożaru i metodach jego zapobiegania. Informacje te w sytuacjach realnego zagrożenia mają dawać odpowiedź na pytanie: ”Co mogę zrobić dla siebie i innych w trakcie pożaru?”. Adresatami programu są z założenia osoby dorosłe mogące podejmować strategiczne decyzje zarówno w sytuacjach zagrożenia, jak i w życiu codziennym w sferze zwiększania poczucia bezpieczeństwa W celu rozwiązania problemu opracowano program edukacyjny dla społeczności lokalnej. W jego pierwszej fazie przygotowano i rozpowszechniono dwie broszury edukacyjne (w komiksowej formie), pt.: „Bezpieczne mieszkanie” i „Przeżyć pożar”.

W materiałach tych poprzez sugestywny obraz i treść przekazuje się odpowiednie informacje o przyczynach i zapobieganiu pożarom, sposobach gaszenia, bezpiecznej ewakuacji z mieszkania, także współpracy z ratownikami. Uzupełnieniem są filmy tematycznie związane z realizowanym programem.

W drugiej fazie programu do mieszkańców kierowana jest ankieta, na podstawie której według określonych kryteriów zbierane są informacje dotyczące zagrożenia pożarowego wynikającego ze stanu technicznego mieszkań i budynków, w których one się znajdują, jak i subiektywnego odczucia ich mieszkańców. Już sam fakt wypełniania ankiety przez mieszkańców, pozwala im na zwrócenie uwagi na zachowania i zjawiska pożarowo niebezpieczne w ich najbliższym otoczeniu. Na podstawie wyników ankiet proponowane są konkretne działania profilaktyczne zmniejszające ryzyko powstania pożaru lub jego rozprzestrzenienia. Osobom, w mieszkaniach których występuje najwyższy stopień zagrożenia, proponuje się bezpłatny montaż indywidualnych czujek dymu, natomiast wszystkim, odpowiednio: sponsorowane usługi konserwatorskie urządzeń domowych, które mogą być przyczyną pożaru oraz specjalny dozór ze strony administratorów obiektów.

Osiągnięte efekty

Dzięki rozpowszechnieniu programu przez lokalne media, inicjatywa przyczyniła się do szerszego zainteresowania problematyką bezpieczeństwa i zagadnieniami dotyczącymi postępowania w obliczu zagrożenia pożarem. Dzięki temu można oczekiwać, że rzadziej będzie dochodziło do pożarów, których przyczyną jest lekkomyślność, brak wyobraźni i niewiedza. Można również zakładać, że wyuczone, prawidłowe postępowanie w przypadkach zagrożenia przyczyni się do ograniczenia skali tragedii i szkód związanych z pożarem.

Realizatorzy

Projekt obecnie realizowany jest przez komórkę organizacyjną Urzędu Miasta Łodzi – Oddział Profilaktyki Pożarowej, usytuowany w Centrum Zarządzania Kryzysowego, we współpracy z Delegaturami Urzędu Miasta Łodzi w dzielnicach Łódź- Śródmieście i Łódź- Widzew. 
 


Realizacja zamierzeń edukacyjnych - etap IV

W ramach realizacji IV etapu podjęto współpracę z Telewizją Łódź. W jej rezultacie jako uzupełnienie materiałów edukacyjnych powstały trzy filmy-„Przeżyć Pożar”, „ Ewakuacja” oraz „Ewakuacja II”. Pierwszy adresowany jest do osób dorosłych, obrazuje pożar mieszkania i jego skutki wynikające z braku wiedzy, jak należy postępować. Ponadto obrazuje prawidłowe postępowanie lokatorów chroniących się przed ogniem i dymem.

W drugim zaprezentowano scenariusz ewakuacji osób z budynku szkoły. Filmy zostały wyemitowane przez TVP Łódź. Wykonano kilkaset kopii obydwu filmów w celu przekazania ich do szkół oraz organizacjom działającym na rzecz bezpieczeństwa mieszkańców miasta. Wykonano je również w wersji dla osób niesłyszących.

Trzeci obrazuje zagrożenie lokalne obejmujące kilkanaście budynków mieszkalnych oraz budynek szkoły. Zapoznaje odbiorcę z działaniami wszystkich służb miejskich, zmierzającymi do zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom zagrożonego rejonu.

Ciekawym obrazem jest też film pt. „Pożar” zrealizowany przez pracowników Oddziału Profilaktyki Pożarowej UMŁ. Adresatami filmu a zarazem aktorami są dzieci przedszkolne. Obrazuje on skutki zabawy z ogniem, różne zachowania w sytuacji zagrożenia oraz wskazuje właściwe postępowanie. Kopie filmu w celu prowadzenia edukacji otrzymały wszystkie przedszkola.

Osiągnięte efekty

Realizacja filmów, kilkakrotne emisje w programie lokalnym TVP, wykonanie kopii filmów i ich rozpowszechnienie, pozwoliło na znaczne poszerzenie grona odbiorców i dotarcie do nich z informacjami o sposobach racjonalnego postępowania w przypadku powstania pożaru oraz innych zagrożeń. W każdym z filmów oglądający znalazł odpowiedź na pytanie: ”Co mogę zrobić dla siebie i innych w trakcie realnego zagrożenia?”.

W oparciu o film pt. „Ewakuacja” przygotowano do przeprowadzenia sprawnej i bezpiecznej ewakuacji kadrę nauczycieli, dyrektorów oraz uczniów Zespołów Szkół Specjalnych. W wyniku podjętych działań czas ewakuacji osób z wymienionych szkół uległ skróceniu z kilkunastu minut do około 3,5 minuty, co w kontekście ogólnie przyjętego bezpiecznego czasu ewakuacji 5 min. ma zasadniczy wpływ na bezpieczeństwo ludzi w przypadku konieczności przeprowadzenia ewakuacji.

Realizatorzy

Filmy są realizowane przez pracowników komórki organizacyjnej Urzędu Miasta Łodzi – Oddział Profilaktyki Pożarowej, usytuowany w Centrum Zarządzania Kryzysowego, we współpracy z Łódzkim Oddziałem TVP.

Należy przyjąć, iż w trakcie realizacji przez Urząd Miasta Łodzi zaprezentowanego programu edukacją objęto ponad 400 tysięcy osób.. Z danych statystycznych Komendy Miejskiej PSP w Łodzi wynika że w okresie tym w skali roku zmalała ilość ofiar śmiertelnych pożarów z 28 do 5 osób.

W celu realizacji programu, z budżetu Urzędu Miasta Łodzi sfinansowano druk 14 tytułów komiksów edukacyjnych (broszur) w nakładzie ponad 380 tysięcy egzemplarzy, realizację i powielenie 4 filmów oraz wprowadzenie czterech etapów programu edukacyjnego dla siedmiu grup odbiorców.

Cały program jak i jego poszczególne etapy nadają się do natychmiastowego przeniesienia na grunt innych miast. 
 


Nagrody przyznane Urzędowi Miasta Łodzi


Metryka strony i historia zmian