85. rocznica utworzenia przez Niemców Litzmannstadt Getto

  • kategoria:
  • Aktualności
  • Tożsamość i tradycja
  • Łódź w historii

8 lutego 1940 roku okupujący Polskę Niemcy utworzyli w Łodzi Litzmannstadt Getto. Było ono jednym z pierwszych na ziemiach polskich i najdłużej istniejącym. Funkcjonowało do 1944 roku i było drugim, co do wielkości po getcie warszawskim.

Fotografia z początków tworzenia zamkniętej dzielnicy Litzmannstadt Ghetto (1939/1940)

Władze niemieckie pod koniec 1939 roku dążyły do stworzenia na terenie miasta getta dla Żydów. Ci po opuszczeniu swoich mieszkań, sklepów i fabryk zamieszkali w najbardziej zaniedbanej części Bałut i Starego Miasta. Obszar getta wynosił 4 km kw., na którym znalazło się 160 tysięcy ludzi. Całkowite odizolowanie od reszty miasta nastąpiło 30 kwietnia 1940 roku, gdy otoczono go murem i ogrodzeniem z drutu kolczastego.

Gettem zarządzał kupiec z Bremy Hans Biebow, zaś na przełożonego Starszeństwa Żydów wybrano Chaima Mordechaja Rumkowskiego. Stało się ono ogromnym ośrodkiem przemysłowym, produkującym na potrzeby Niemiec. W getcie działało prawie 100 fabryk, w których wytwarzano mundury, czapki, obuwie i plecaki żołnierskie. Produkowano też bieliznę, meble, a nawet zabawki.

W styczniu 1942 roku z Litzmannstadt Getto rozpoczęły się masowe deportacje Żydów do niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Do maja 1943 roku zamordowano ponad 57 tysięcy osób. Kolejne deportacje przyniosły śmierć ponad 15 tysięcy Żydów, w tym dzieci do 10 lat i osoby powyżej 65 lat. Transporty wznowiono w czerwcu 1944 roku -  najpierw do Kulmhof, później zaś do Auschwitz-Birkenau. Ostatni transport wyjechał z Łodzi do KL Auschwitz 29 sierpnia 1944 roku. Łącznie przez Litzmannstadt Getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów z Łodzi i okolic, a także z Czech, Niemiec, Austrii i z Luksemburga. Ocalało jedynie od 7 do 13 tysięcy osób.

Na terenie getta Niemcy stworzyli też Zigeunerlager - obóz dla 5 tysięcy Romów i Sinti z Austrii, który istniał od września 1941 roku przez raptem kilka miesięcy. Warunki, w których przebywali, spowodowały wybuch epidemii tyfusu i zmarło ponad 700 osób. W styczniu 1942 roku Niemcy podjęły decyzję o likwidacji obozu, których także wywieziono do Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

Drugim odizolowanym obozem, znajdującym się na obszarze Litzmannstadt Getto był obóz dla dzieci i młodzieży polskiej przy ulicy Przemysłowej. Jego funkcjonowanie datuje się od grudnia 1942 roku do wkroczenia Armii Czerwonej do Łodzi w styczniu 1945 roku. Więźniami obozu były polskie dzieci w wieku od kilku do 16 lat. Warunki pobytu w obozie były ciężkie i prowadziły do biologicznego wyniszczenia. Wiele przebywających tam dzieci zmarło z powodu głodu, chorób czy pobicia przez niemieckich funkcjonariuszy.


Metryka strony i historia zmian